Zmartwychwstańcy w Edirne

Zgromadzenie Zmartwychwstania Pana Naszego Jezusa Chrystusa nazywane jest potocznie zmartwychwstańcami, i tak też będziemy się do niego odnosić w dalszej części tekstu. Zgromadzenie powstało w latach 30-tych XIX wieku we Francji, w wyniku współpracy Adama Mickiewicza z Bogdanem Jańskim, który został oficjalnym założycielem zmartwychwstańców.

Po śmierci Jańskiego w 1840 roku wspólnota rozwijała się i w 1842 roku powstała pierwsza reguła zakonu. Konstytucja zmartwychwstańców zatwierdzona została w 1860 roku. W tym samym okresie, czyli w latach 60-tych XIX wieku na terenach bułgarskich rozwinął się ruch duchowy, dążący do zjednoczenia z kościołem katolickim. W ramach wsparcia udzielanego popierającym go Bułgarom papież Pius IX zwrócił się o pomoc właśnie do zmartwychwstańców.

Pocztówka przedstawiająca budynek Katolickiego Gimnazjum w Adrianopolu

Pierwsi przedstawiciele wspólnoty przybyli na tereny tureckiej Tracji w 1863 roku. Pionierem działalności zmartwychwstańców na tych ziemiach był ksiądz Karol Kaczanowski, do którego wkrótce dołączyli inni duchowni, w tym - Tomasz Brzeska, Szymon Kobrzyński, Walerian Przewłocki i Łukasz Wronowski.

Za swój ośrodek ewangelizacyjny zmartwychwstańcy wybrali Adrianopol (czyli Edirne), gdzie założyli seminarium duchowne i drukarnię. Fundusze potrzebne dla ich działalności zbierane były głównie wśród Polaków zamieszkujących tereny zaboru pruskiego.

Największą szkołą prowadzoną w Tracji przez zmartwychwstańców było Katolickie Gimnazjum w Adrianopolu, które rozpoczęło działalność w 1864 roku. Placówka przyjmowała jako uczniów nie tylko dzieci chrześcijan, ale również bułgarskich muzułmanów oraz Turków. Licznie uczęszczali do niej także Polacy, w tym potomkowie emigrantów, którzy przybyli na tereny Tracji po powstaniach w 1848 i 1863 roku oraz byli żołnierze służący pod rozkazami Michała Czajkowskiego (czyli Sadyka Paszy), założyciela polskiej wsi pod Stambułem - Adampola. Polscy absolwenci szkoły w Adrianopolu w przyszłości zasilić mieli elitę intelektualną tamtejszej Polonii.

W początkowym okresie działalności szkoła kształciła około stu uczniów, ale z czasem rozwinęła się i w okresie największego rozkwitu wykształcenie zdobywało w niej jednocześnie 150 osób. W sumie, w całym okresie działalności placówki, jej mury opuściło blisko 3100 absolwentów. Wysoki poziom nauczania gwarantował im przyjęcie bez egzaminów wstępnych na uniwersytety w różnych krajach europejskich, w tym w Szwajcarii i we Francji.

Niestety, wskutek zawirowań politycznych i konfliktów zbrojnych w regionie (tzw. wojen bałkańskich), Katolickie Gimnazjum w Adrianopolu oraz wszystkie pozostałe placówki edukacyjne prowadzone przez zmartwychwstańców w Adrianopolu, zostały zamknięte w 1914 roku. Misja zmartwychwstańców przeniosła wówczas swoją siedzibę do Małko Tyrnowo w Bułgarii.

Widok na Edirne znad brzegu rzeki Tundża

Powiązane artykuły: