"Jakie ciekawe antyczne miasta i ruiny można zobaczyć w odległości do 100 km od Bodrum?" Takie pytanie zadał mi ostatnio pewien znajomy, który, podobnie jak ekipa Turcji w Sandałach, uwielbia takie starożytne ciekawostki. Z tego zapytania zrodził się pomysł na krótkie wprowadzenie dla miłośników malowniczych ruin, wybierających się właśnie w okolice Bodrum - zamiast prostej odpowiedzi powstało poniższe zestawienie.

Znajdziecie tu krótkie opisy 10 antycznych atrakcji, które można odwiedzić przy okazji wczasów w Bodrum. Jednak nie są to miejsca, do których organizowane są masowe wyjazdy z biur podróży. Jeżeli zechcecie je zobaczyć, to musicie wybrać się do nich na własną rękę - wynajętym samochodem, transportem publicznym lub autostopem. Spis obejmuje miejsca polecane przez TwS, położone w odległości do 100 km od Bodrum, uporządkowane wraz z rosnącym dystansem od tego miasta. W każdym przypadku zamieszczony został krótki opis miejsca, jego subiektywna ocena w oczach ekipy TwS - obejmująca atrakcyjność historyczną oraz fotogeniczność, jak również wskazówki dojazdu. Większość z wyliczonych miejsc została szerzej opisana na naszym portalu w podlinkowanych w tekście artykułach.

Na końcu artykułu znajdziecie sugestie organizacyjne czyli podpowiedzi jak połączyć odwiedzenie kilku miejsc w jeden dzień, racjonalizując czas i koszty dojazdu.

1. Halikarnas (Bodrum)

Bodrum w starożytności znane było jako Halikarnas i leżało w historycznej krainie zwanej Karia, którą rządził m.in. słynny Mauzolos. Bodrum było także miejscem urodzin najsłynniejszego historyka czasów starożytnych, nazywanego często Ojcem Historii - Herodota. Podczas pobytu w Bodrum koniecznie trzeba zobaczyć pozostałości Mauzoleum - jeden z siedmiu Cudów Świata Starożytnego, Zamek Świętego Piotra, stojący nieopodal portu, będący siedzibą wspaniałego Muzeum Archeologii Podwodnej, mocno odrestaurowany teatr antyczny oraz bramę Myndos.

Ocena TwS: *****

2. Pedasa (Konacık)

Pedasa, położona w pobliżu miejscowości Konacık, była niegdyś stolicą ludu Lelegów czyli rdzennej ludności zamieszkującej półwysep Bodrum. Do obejrzenia są tu pozostałości akropolu, murów obronnych, domów mieszkalnych, pałacu oraz świątyni poświęconej bogini Atenie.

Ocena TwS: **

Odległość od Bodrum i współrzędne geograficzne: 6 km; 37.06836, 27.42179

Dojazd: dolmuszem z dworca autokarowego w Bodrum do miejscowości Konacık i dalej taksówką lub na piechotę 3 km pod górkę.

3. Myndos (Gümüşlük)

Gümüşlük to niewielka osada położona na najdalej wysuniętej na zachód części półwyspu Bodrum. W czasach starożytnych Gümüşlük znane było jako Myndos - kolonia dorycka położona w Karii. Obecnie niezbyt imponujące ślady budowli z czasów starożytnych można zobaczyć w samym Gümüşlük, w wodach zatoki oraz na Wyspie Królików.

Ocena TwS: *

Odległość od Bodrum i współrzędne geograficzne: 22 km; 37.0546, 27.2402

Dojazd: dolmuszem z dworca autokarowego w Bodrum do Gümüşlük.

4. Beçin

Nad położonym nieopodal Milasu miasteczkiem Beçin góruje potężna twierdza, wzniesiona na wysokim wzgórzu za czasów panowania lokalnej dynastii Menteşe. Do jej budowy wykorzystano wszelkie dostępne materiały, w tym - fragmenty świątyni Zeusa, stojącej dokładnie w tym samym miejscu od czasów antycznych. Tuż obok można odszukać ruiny Wielkiego Hamamu, XIV-wiecznego zajazdu, mauzoleum oraz fontanny z XV wieku.

Ocena TwS: ***

Odległość od Bodrum i współrzędne geograficzne: 49 km; 37.2748, 27.789

Dojazd: taksówką lub na piechotę z Milasu - około 4 km spaceru plus podejście pod wzgórze zamkowe.

5. Mylasa (Milas)

Milas to niewielkie i niepozorne miasteczko, które niegdyś było stolicą Karii. Najważniejsze antyczne budowle na jego terenie to: świątynia Zeusa Karyjskiego, brama nazywana Baltalı Kapı (czyli Brama z Toporem), a przede wszystkim - wyśmienicie zachowany grobowiec, nazywany Gümüşkesen, zbudowany w II wieku n.e. Naukowcy przypuszczają, że stanowi on pomniejszoną kopię słynnego Mauzoleum z Halikarnasu.

Ocena TwS: **

Odległość od Bodrum i współrzędne geograficzne: 51 km; 37.3161, 27.7817

Dojazd: autokarem z Bodrum do dworca autokarowego w Milas (daleko poza centrum), potem przesiadka na dolmusz opisany jako "Şehir İçi" lub bezpośrednio dolmuszem z Bodrum do centrum Milasu.

6. Iasos (Kıyıkışlacık)

Iasos to położone na terenie wioski rybackiej Kıyıkışlacık rzadko odwiedzane ruiny antycznego miasta, malowniczo górujące nad głęboką zatoką Güllük. Warto poświęcić nieco czasu i wysiłku, aby do nich dotrzeć. Starania zostaną wynagrodzone przez wędrówkę wśród pozostałości antycznych budowli oraz widoki z akropolu Iasos na błękitne wody morskie. Najważniejsze zachowane budowle starożytne w Iasos to: buleuterion, teren agory, potężne mury obronne oraz pozostałości rezydencji mieszkalnej wyłożone wspaniałymi mozaikami.

Ocena TwS: *****

Odległość od Bodrum i współrzędne geograficzne: 58 km; 37.2775, 27.586

Dojazd: z Milas kursują do wsi Kıyıkışlacık dolmusze - w lecie co godzinę lub dwie, w zimie - rzadziej.

7. Euromos

Ruiny Euromos, położone tuż przy drodze prowadzącej z Söke do Milas, często mijane są przez podróżnych, którzy nie zdają sobie sprawy ze tego, że w oliwnym gaju kryje się jedna z najlepiej zachowanych antycznych świątyń na terenie całej Azji Mniejszej. Świątynia Zeusa, której ruiny zachowały się do naszych czasów, została zbudowana w czasach rzymskich, za panowania cesarza Hadriana (117-138 r. n.e.). Oprócz świątyni warto odszukać w pobliskim gaju odcinki antcznych murów obronnych oraz bardzo skromne pozostałości teatru.

Ocena TwS: ****

Odległość od Bodrum i współrzędne geograficzne: 64 km; 37.3741, 27.6752

Dojazd: z dworca autokarowego w Milasie - dowolnym autokarem jadącym w kierunku Söke lub Selimiye: należy poprosić o wysadzenie przy wyraźnie oznaczonym brązową tablicą "Euromos" skrzyżowaniu i podejść do ruin około 200 metrów.

8. Labranda

Labranda pełniła w czasach antycznych taką samą rolę dla Mylasy (czyli obecnego Milasu) jak Didyma dla Miletu czy też Lagina dla Stratonikei - czyli była terenem kultu religijnego, a nie - zwyczajną osadą. Na terenie Labrandy można obecnie obejrzeć pozostałości świątyni Zeusa oraz grobowców i czterech tzw. andronów czyli pomieszczeń biesiadnych dla mężczyzn.

Ocena TwS: ****

Odległość od Bodrum i współrzędne geograficzne: 66 km; 37.41896, 27.819962

Dojazd: taksówką z Milasu (około 15 km).

9. Stratonikea (Eskihisar)

Stratonikea to niezwykłe ruiny karyjskiego miasta, które było zamieszkane nieprzerwanie od IV wieku p.n.e. do XX wieku n.e. Największy atut Stratonikei to niezwykła mozaika budowlana: z opuszczonymi domami tureckimi i zabytkowym meczetem przeplatają się tu budynki z czasów antycznych. Miasto położone jest na równinie pomiędzy wzgórzami, a na wzniesieniu po stronie południowej znajdują się pozostałości ufortyfikowanego akropolu. Do naszych czasów zachowały się w Stratonikei m.in. antyczny buleuterion, teatr i agora, długie odcinki murów obronnych oraz usytuowana w ich północno-wschodnim krańcu forteca z okresu hellenistycznego.

Ocena TwS: *****

Odległość od Bodrum i współrzędne geograficzne: 76 km; 37.3136, 28.065

Dojazd: autokarem jadącym z Bodrum lub z Milasu do Yatağan - należy poprosić kierowcę o zatrzymanie się w pobliżu wsi Eskihisar, około 25 km na wschód od Milasu. Ruiny Stratonikei są dobrze widoczne z drogi przelotowej i trudno je przegapić.

10. Lagina

Nieopodal miejscowości Yatağan, praktycznie w cieniu rzucanym przez tamtejszą elektrownię, położone są ruiny antycznego sanktuarium w Laginie. Taka lokalizacja, pośród zniszczonego przez infrastrukturę przemysłową krajobrazu, paradoksalnie bardzo dobrze pasuje do charakteru czczonej tu niegdyś bogini. Była to Hekate, mroczne bóstwo podziemi, o rodowodzie anatolijskim. Bogini ta otoczona była pewną tajemniczością już w czasach starożytnych. Wiadomo, że nie należała oryginalnie do greckiego panteonu, nie wspomina o niej też Homer. Najprawdopodobniej kult Hekate miał swoje korzenie w Azji Mniejszej, być może właśnie w Karii, gdzie położona jest Lagina.

Ocena TwS: ***

Odległość od Bodrum i współrzędne geograficzne: 89 km; 37.3786, 28.0393

Dojazd: autokarem z Bodrum lub Milasu do miejscowości Yatağan, a stamtąd dolmuszem do Turgut plus przejście 1,5 km na piechotę.

Zwiedzanie okolic Bodrum transportem publicznym

Przy jednym dniu poświęconym na zwiedzanie najprostszym rozwiązaniem jest odwiedzenie najważniejszych zabytków w samym Bodrum, a następnie przejechanie do Pedasy i Myndos z wykorzystaniem transportu publicznego. Cała trasa wraz z powrotem do centrum Bodrum ma odległość zaledwie 45 km.

Pozostałe 7 miejsc wymaga więcej czasu i samozaparcia, a głównym punktem wypadowym do ich odwiedzenia jest Milas. Jeżeli planujemy jedynie wykorzystanie transportu publicznego, to po obejrzeniu samego Milasu można pojechać z niego autokarem w kierunku wschodnim - przez Stratonikeę do Yatağanu, a stamtąd, z przesiadką, do Laginy.

Druga wycieczka z Milasem jako punktem wypadowym to przejazd dolmuszem do Kıyıkışlacık i zwiedzanie ruin antycznego Iasos. Następnie można wrócić do Milasu i wybrać na spacer lub złapać autostop do Becin.

Osoby z nieco większym budżetem mogą wynająć w Milas taksówkę i w jeden dzień odwiedzić zarówno wspominany powyżej Becin, jak i ruiny Euromos oraz Labrandy.

Zwiedzanie okolic Bodrum samochodem

Do odwiedzenia miasteczek i ruin położonych na samym półwyspie Bodrum (w tym Pedasy i Myndos) najzupełniej wystarczy transport publiczny, ale w przypadku dalszych wypadów świetnie sprawdzi się własny lub wynajęty samochód.

Sugerowana trasa pierwszej wycieczki samochodowej prowadzi z Bodrum przez Milas i Becin do Stratonikei i Labrandy. Wraz z powrotem do Bodrum długość takiej trasy to 190 km, a dokładne obejrzenie położonych przy niej ruin zajmie cały dzień.

Druga trasa wycieczki samochodowej, również startującej z Bodrum, prowadzi do Iasos, a stamtąd do ruin Euromos oraz Labrandy. Uwaga - droga dojazdowa do Labrandy jest bardzo słabej jakości, ale ostrożny kierowca da radę dojechać tam zwykłym samochodem osobowym. Zakładając powrót do Bodrum trasa ta ma długość 172 km i zapewni atrakcji na cały dzień.