Amasya

Współrzędne GPS: 40.647305, 35.826416
Amasya

Region: 

Przepiękna Amasya jest położona w wąskiej dolinie rzeki Yeşilırmak, a z obu stron ograniczają ją strzeliste szczyty Gór Pontyjskich. Z takiej lokalizacji wynika jej niezwykła fotogeniczność, jak również strategiczne znaczenie na szlakach komunikacyjnych wiodących przez Anatolię. W Turcji Amasya słynie natomiast jako "stolica jabłek".

Rys historyczny

Zamieszkana nieprzerwanie od 7500 lat Amasya nosiła, w czasach hetyckich, nazwę Hakmış. Po Hetytach zamieszkiwali ją Frygowie, Kimerowie, Lidyjczycy, Persowie i Ormianie. W IV wieku p.n.e. została zdobyta przez wojska Aleksandra Wielkiego, a następnie, w latach 333 - 63 p.n.e. stała się stolicą Królestwa Pontu. Pamiątką po tych czasach są górujące nad miastem grobowce wykute w skałach.

Panorama Amasyi widziana z grobowców królów pontyjskich Panorama Amasyi widziana z grobowców królów pontyjskich

U kresu czasów pontyjskich w Amasyi urodził się Strabon, nazywany 'pierwszym geografem'. Zawdzięcza to miano autorstwu 17 książek z tej dziedziny (oprócz 47 tomów historycznych). Strabon nie był jedynie teoretykiem, ale również podróżnikiem, który odwiedził Europę, zachodnią część Azji oraz Afrykę Północną.

Widok na góry położone na południe od Amasyi Widok na góry położone na południe od Amasyi

Jako ciekawostkę warto wspomnieć, że w odległości 50 kilometrów od Amasyi Juliusz Cezar wypowiedział słynną formułę Veni, vidi, vici (przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem). Stało się to po bitwie pod Zelą (obecnie Zile), w której pokonał Farnakesa II — syna władcy Pontu, który dokonał napaści na tereny należące do Rzymu.

Panorama Amasyi widziana z grobowców królów pontyjskich Panorama Amasyi widziana z grobowców królów pontyjskich

W czasach rzymskich, gdy Amasyę nazywano 'pierwszym miastem', była ona nie tylko centrum administracyjnym, lecz także kulturalnym. Po podziale Cesarstwa Rzymskiego Amasya znalazła się w obrębie Cesarstwa Bizantyjskiego. Większość jej ludności stanowili wówczas Grecy.

Po 700 latach przynależności do Bizancjum, Amasyę podbiło turkmeńskie plemię Daniszmendydów, którego emirowie uczynili z niej swą stolicę. Wkrótce potem przejęli ją Seldżucy. Za ich panowania w mieście zbudowano wiele szkół islamskich, meczetów i grobowców, z których spora część zachowała się do dzisiaj.

Panorama Amasyi widziana z grobowców królów pontyjskich Panorama Amasyi widziana z grobowców królów pontyjskich

Do Imperium Osmańskiego Amasyę przyłączył w XIII wieku sułtan Bajazyd I Błyskawica. W czasach osmańskich Amasya nadal odgrywała bardzo istotną rolę, jako obóz szkoleniowy dla przyszłych władców. Synowie sułtanów byli do niej przysyłani, aby, w roli gubernatora miasta, nabierać doświadczenia niezbędnego do zarządzania imperium. Ważne znaczenie miał tu fakt, że w pobliżu Amasyi znajdowały się wsie zamieszkane przez rozmaite grupy etniczne: pontyjskie, ormiańskie, bośniackie, tatarskie, tureckie, arabskie, kurdyjskie itd.

Także w czasach nowożytnych Amasya była świadkiem ważnych wydarzeń historycznych. To właśnie tutaj 22. czerwca 1919 roku Mustafa Kemal Atatürk wraz ze współtowarzyszami walki ogłosił rozpoczęcie tureckiej wojny o niepodległość.

Po powstaniu Republiki Tureckiej znaczna część ludności Amasyi została przesiedlona do Grecji, a jej miejsce zajęli Turcy z terenów, które przypadły Grekom.

Orientacja w mieście i informacje praktyczne

Amasya to miasto bardzo łatwe do złapania orientacji w terenie. Położona w dolinie rzecznej jest w naturalny sposób przedzielona przez Yeşilırmak na dwie części: północną i południową. Wzdłuż rzeki, po obu jej brzegach biegną główne szlaki komunikacyjne miasta.

Urwiste zbocza górskie po północnej stronie Amasyi Urwiste zbocza górskie po północnej stronie Amasyi

Po stronie południowej przebiega trasa przelotowa przez Amasyę, wiodąca z Çorum i Tokatu w kierunku na Erzincan i Erzurum. Strona południowa to nowoczesne oblicze miasta, znajdują się tu większe sklepy, banki, brzydkie betonowe budynki oraz lokalne muzeum.

Południowa strona Amasyi - w tle widoczna twierdza Południowa strona Amasyi - w tle widoczna twierdza

Wzdłuż północnego brzegu Yeşilırmak biegnie linia kolejowa, którą kursują pociągi z Samsunu do Sivas. Dworzec kolejowy znajduje się około 2 km na zachód od ścisłego centrum miasta. W tej części Amasyi zlokalizowane są największe atrakcje turystyczne: twierdza, grobowce władców pontyjskich oraz starsza dzielnica miasta, słynąca z dobrze zachowanych drewnianych domów z epoki osmańskiej. W niektórych z tych domów urządzone są hotele i pensjonaty, pięknie położone nad samym brzegiem rzeki.

Most nad rzeką Yeşilırmak w Amasyi Most nad rzeką Yeşilırmak w Amasyi

Wejście do pensjonatu Gönül Sefası w Amasyi Wejście do pensjonatu Gönül Sefası w Amasyi

Więcej informacji o Amasyi znajdziecie w relacjach Turcja dookoła, W Kurdystanie na wulkanie urządzili grzybobranie.


Co warto zobaczyć: 

Miłośnicy historii i architektury z pewnością nie będą się w Amasyi nudzić. Największą i najsłynniejszą atrakcją miasta są grobowce pontyjskie (tr. Kral Kaya Mezarları) wykute w skale w zboczu górskim wznoszącym się nad miastem po stronie północnej.

Grobowce królów pontyjskich w Amasyi Grobowce królów pontyjskich w Amasyi

Przeczytaj więcej o grobowcach pontyjskich w Amasyi.


Położona jeszcze wyżej, nad grobowcami cytadela nazywana również zamkiem Harşena, pochodzi z czasów Pontu, ale pierwsze obwarowania powstały w tej lokalizacji już we wczesnej epoce brązu. Zamek był niszczony i odbudowywany wielokrotnie i składa się z ośmiu pasów obwarowań oraz długiego na 150 metrów tunelu wykutego w skale.

Fragment obwarowań w Amasyi Fragment obwarowań w Amasyi

Lokalne muzeum, położone w południowej części Amasyi, jest jedną z ciekawszych tego typu placówek w Turcji. Oprócz zwyczajowej sekcji etnograficznej wystawione są w nim eksponaty z czasów hetyckich oraz prawdziwe mumie z XIV wieku n.e. W ogrodzie muzeum stoi seldżucki grobowiec.

Osmański zegar słoneczny w ogrodzie lokalnego muzeum w Amasyi Osmański zegar słoneczny w ogrodzie lokalnego muzeum w Amasyi

Przeczytaj więcej o muzeum w Amasyi.


Dzielnica domów osmańskich Hatuniye Mahallesi jest nie lada gratką dla osób zafascynowanych architekturą z czasów dawnego imperium. Drewniane domostwa, malowniczo położone tuż nad brunatnymi wodami rzeki Yeşilırmak (czyli dosłownie 'Zielonej Rzeki') są w znaczącej części odrestaurowane i zaadoptowane do współczesnych potrzeb.

Hatuniye Mahallesi nad rzeką Yeşilırmak w Amasyi Hatuniye Mahallesi nad rzeką Yeşilırmak w Amasyi

Oprócz hoteli, pensjonatów i restauracji znajduje się tutaj posiadłość Hazeranlar Konağı, w której mieści się ekspozycja muzealna prezentująca wnętrze domu z czasów osmańskich oraz galeria sztuki.

Jedna z sal ekspozycyjnych Hazeranlar Konağı w Amasyi Jedna z sal ekspozycyjnych Hazeranlar Konağı w Amasyi

Przeczytaj więcej o Hazeranlar Konağı w Amasyi.


Ponadto w Amasyi znajduje się kilka ważnych historycznie meczetów. Najstarszym z nich jest Gök Medrese Camii (Meczet Niebiańskiej Medresy) zbudowany w XIII wieku dla gubernatora seldżuckiego Torumtaya. Z czasów seldżuckich pochodzi także Burmalı Minare Camii (Meczet ze Spiralnym Minaretem).

Panorama Amasyi - w centrum widoczny Burmalı Minare Camii Panorama Amasyi - w centrum widoczny Burmalı Minare Camii

Z XIV wieku pochodzi natomiast Gümüşlü Camii (Meczet Srebrzysty), reprezentujący wczesny styl osmański. Nieco później (w 1419 roku) powstał Beyazıt Paşa Camii, który zapowiada styl rozwinięty w Bursie, w postaci Zielonego Meczetu.

Panorama Amasyi - w centrum widoczny Gümüşlü Camii Panorama Amasyi - w centrum widoczny Gümüşlü Camii

Największy w Amasyi kompleks meczetowy (tzw. külliye) należy do Sultan Beyazıt II Camii z 1486 roku. W skład kompleksu wchodzi medresa (szkoła koraniczna), fontanna, kuchnia dla biednych oraz dom astronoma.

Położony nad rzeką kompleks meczetowy Sultan Beyazıt II Camii w Amasyi Położony nad rzeką kompleks meczetowy Sultan Beyazıt II Camii w Amasyi

Kolejna medresa w Amasyi to Büyük Ağa Medresesi z 1488 roku. Wzniesiona na rozkaz naczelnego eunucha sułtana Bajazyda II również obecnie służy jako seminarium duchowne dla chłopców. Szkolą się oni, aby zostać teologami znającymi na pamięć cały Koran (czyli tzw. hafız). Naturalnie jej wnętrze nie jest udostępniane zwiedzającym.

Jak dotrzeć?: 

Pociągiem: przez Amasyę przebiega linia z Sivas do Samsunu. Aby dojechać tu pociągiem ze Stambułu lub Ankary należy przesiąść się w Sivas. Według najnowszych dostępnych informacji pociągi na tej trasie kursują jeden lub dwa razy na dobę. Czas przejazdu do Sivas to 5,5 godziny, a do Samsunu - 3 godziny. Uwaga: rozkłady jazdy pociągów w Turcji mają tendencję do ciągłych zmian.

Linia kolejowa przebiegająca przez Amasyę Linia kolejowa przebiegająca przez Amasyę

Autokarem: liczne firmy przewozowe zapewniają częstą komunikację zarówno z odległymi metropoliami (Ankara - 5 godzin jazdy, Stambuł - 10 godzin, Malatya - 8 godzin), jak i z pobliskimi miastami (Çorum - 2 godziny jazdy, Samsun - 2 godziny, Tokat - 2 godziny).

Samochodem: jadąc z zachodu, z kierunku Ankary należy kierować się drogowskazami na Samsun. Trasa nosi kolejno numery: 200 (E88), 190 i 785. Po drodze przejeżdża się przez Kırıkkale, Sungurlu i Çorum.

Za Çorum istnieją dwie opcje dojazdu: dłuższa (358 km), ale wyższej kategorii droga wiedzie przez Merzifon i Suluova (trasa nr 795), a krótsza (335 km), górska droga (nr 180) prowadzi bezpośrednio do Amasyi. Aby pojechać tą krótszą trasą, należy 19 km za Çorum skręcić w prawo i jechać przez małe miejscowości Mecitözü i Gökhüyük.

Panorama Amasyi Panorama Amasyi