Skalne grobowce wykute w zboczu górskim wznoszącym się nad Amasyą to najznamienitsze pozostałości archeologiczne dawnego Królestwa Pontu. Właściwie są jednymi z nielicznych pamiątek po tym państwie, obok pięknych hellenistycznych obwarowań oraz akropolu na szczycie góry Harşena, również znajdujących się w Amasyi. Co więcej, w 2014 roku obiekt ten został wpisany na wstępną listę w kategorii kulturowej Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Grobowce pontyjskie wpisują się w długowiekową tradycję skalnych mauzoleów, które powstawały na terenach Anatolii od czasów archaicznych. Należą do niej również, między innymi, grobowce frygijskie, licyjskie czy karyjskie.

Przez przeszło sto lat (281 - 180 rok p.n.e) Amasya była stolicą państwa dynastii Mitrydatydów. W tym okresie pięciu władców z tej dynastii zarządzało stąd swoimi włościami. Pierwszą wzmiankę o ich grobowcach skalnych zawdzięczamy Strabonowi. Według obecnego stanu wiedzy w grobowcach w Amasyi władcy tam pochowani to: Mitrydates I, Ariobarzanes, Mitrydates II, Mitrydates III oraz Farnakes I.

Grobowiec Mitrydatesa III w Amasyi

Królewska nekropolia składa się z pięciu grobowców. W trakcie ich budowy najprawdopodobniej planowano otoczyć je wszystkie korytarzami wykutymi w skale. Jednakże udało się wykonać korytarze jedynie wokół trzech grobowców. W przypadku czwartego z nich na przeszkodzie stanęła łatwo krusząca się materia skalna, a w przypadku piątego — przeniesienie stolicy państwa do Synopy (obecnie Sinop) za panowania Farnakesa I.

Grobowiec Farnakesa I w Amasyi

Cechą wyróżniającą grobowce pontyjskie w Amasyi jest również usytuowanie otworów prowadzących do komór grobowych wysoko nad podłożem. W rezultacie, aby ich dosięgnąć, potrzebna jest drabinka. Same komory są niewielkie, najwyraźniej przeznaczone dla jednego lub co najwyżej kilku zmarłych. W niektórych komorach znajdują się kamienne ławy wzdłuż ścian.

Grobowce Mitrydatesa I, Ariobarzanesa i Mitrydatesa II w Amasyi

Ciekawe jest, że grobowce nie zostały w całości wykute w skale. Część z elementów konstrukcyjnych, w tym niektóre schody, progi i nadproża, zostało wykonanych osobno i przymocowanych do ściany skalnej przy użyciu kołków i czopów.

Grobowiec Mitrydatesa I w Amasyi widziany z bliska

W pobliżu grobowców znajdują się również ruiny budowli z czasów osmańskich. Pierwszą z nich są Łaźnie Pałacu Panien (tr. Kızlar Saray Hamamı), zbudowane w XIV wieku i będące w użyciu do XIX wieku. Aby do nich dotrzeć, należy skręcić w lewo tuż za stanowiskiem sprzedającym bilety wstępu. Po prawej stronie znajduje się natomiast sam Pałac Panien (tr. Kızlar Sarayı).

Łaźnie Pałacu Panien w Amasyi

Informacje praktyczne:

Teren, na którym znajdują się grobowce, jest otwarty dla zwiedzających codziennie od 8:30 do 19:30 (w zimie krócej). W 2023 roku bilet wstępu kosztował 25 TL. Wnętrza grobowców nie są udostępniane dla zwiedzających, chociaż doszły nas słuchy o osobach, którym udało się obejść ten zakaz. Apelujemy jednak o przestrzeganie podczas zwiedzania obiektu obowiązujących na jego terenie zasad.

Uwaga: aby dotrzeć do grobowców, należy podejść dość stromo pod górę. W niektórych miejscach kamienne stopnie są w kiepskim stanie, więc zalecamy szczególną ostrożność.

Droga wiodąca do grobowców pontyjskich w Amasyi

Grobowce pontyjskie to świetny punkt widokowy na Amasyę, przy planowaniu zwiedzania warto wziąć pod uwagę porę dnia, w której dobre oświetlenie zapewni niezapomniane przeżycia estetyczne.

Widok na Amasyę z grobowców pontyjskich

Same grobowce o wiele lepiej prezentują się z pewnego oddalenia niż z bliska, co jest częściowo efektem działania wandali składających tu swoje podpisy, a częściowo dość monotonną bryłą samych konstrukcji. Po zmroku grobowce są oświetlone i ładnie prezentują się z doliny rzeki Yeşilırmak.

Grobowce pontyjskie w Amasyi wieczorem

Przeczytaj więcej o Amasyi.