Hattuşaş, stolica imperium Hetytów, leży na stosunkowo płaskim terenie, z którego gdzieniegdzie wystają ostre skały oraz wzgórza. Z uwagi na zachowane rodzaje budowli oraz unikalną koncepcję urbanistyczną Hattuşaş została w 1986 roku wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Obecnie Hattuşaş znajduje się na terenie wioski Boğazkale.

Tablica informacyjna w Hattuşaş

Zarys historyczny

Nazwa Hattuşaş wywodzi się od słowa Hattuş, jak nazywali to miejsce poprzednicy Hetytów - Hatyci. Zanim bowiem to miasto stało się stolicą hetycką, w XIX i XVIII wieku p.n.e., mieszkali w nim Hatyci oraz mieściły się tu kolonie handlowe Asyryjczyków.

Asyryjczycy zakładali takie kolonie, nazywane 'Karum' w pobliżu centrów miast. W koloniach kupcy asyryjscy rozbijali swoje obozy i prowadzili wymianę handlową z lokalną ludnością. Sądzi się, że władcy z tamtego okresu zamieszkiwali obszar późniejszej hetyckiej Królewskiej Cytadeli. Trwający około 50 lat okres kolonii handlowych zakończył się na początku XVIII wieku p.n.e. wielkim pożarem. Był on najprawdopodobniej wywołany atakiem na miasto. Około 1720 roku p.n.e. w Hattuşaş osiedlili się Hetyci.

Panorama Hattuşaş

Odkrycie Hattuşaş

W czasach nowożytnych pierwszym uczonym, który natknął się na pozostałości Hattuşaş oraz sanktuarium Yazılıkaya, był, w 1834 roku, Francuz - Charles Texier. W Centralnej Anatolii poszukiwał on, na zlecenie francuskiego Ministerstwa Kultury, galackiego miasta Tavium. Po 10-dniowych badaniach połączonych ze stworzeniem szkiców oraz szczegółowych planów ruin, Texier doszedł do wniosku, że nie są to pozostałości Tavium, lecz Pterii - miasta medyjskiego. Kolejni badacze odwiedzający Hattuşaş podtrzymywali tą teorię. W międzyczasie, w 1872 roku, wykonano pierwsze fotografie ruin.

Zrekonstruowany fragment fortyfikacji przy wejściu do Hattuşaş

Pierwsze systematyczne wykopaliska w Hattuşaş rozpoczęły się w 1893 roku pod kierownictwem Ernesta Chantre. Zaowocowały one kolekcją glinianych tabliczek pokrytych pismem klinowym, znalezionych na terenie Królewskiej Cytadeli, Wielkiej Świątyni oraz w Yazılıkaya. Ich analiza przyniosła zaskakujące rezultaty: zidentyfikowano hetyckie pismo klinowe. To odkrycie zelektryfikowało środowisko historyków, między innymi Hugo Wincklera, który odwiedził teren Hattuşaş i odkrył więcej tabliczek.

Odkrycia Wincklera zaowocowały szeroko zakrojonymi wykopaliskami, prowadzonymi w latach 1906 - 1912, zainicjalizowanymi przez Niemieckie Towarzystwo Orientalne. W czasie ich trwania ostatecznie uznano, że ten teren to dawna stolica Hetytów. Najważniejszym skutkiem tych prac było odczytanie pisma hetyckiego przez Bedricha Hrozny'ego w 1915 roku.

Wznowienie prac archeologicznych w Hattuşaş miało miejsce w 1931 roku i trwają one, z krótszymi lub dłuższymi przerwami po dziś dzień. Obecnie kieruje nimi Niemiecki Instytut Archeologiczny.

Prace wykopaliskowe na terenie Hattuşaş

Informacje praktyczne

Zwiedzanie Hattuşaş należy rozpocząć od wykupienia biletu w budce położonej w północno-zachodniej części ruin. Hattuşaş zwiedza się wytyczonym szlakiem, którego długość wynosi około 4 km. Można go pokonać na piechotę lub samochodem/motocyklem. Dla podróżników zmotoryzowanych wyznaczono na terenie Hattuşaş 5 parkingów, położonych w sąsiedztwie największych atrakcji miasta: Wielkiej Świątyni, Bramy Lwów, Bramy Sfinksów, Bramy Królewskiej oraz Królewskiej Cytadeli.

Fragment trasy zwiedzania na terenie Hattuşaş

Warto wziąć pod uwagę, że na terenie Hattuşaş nie ma możliwości zaopatrzenia się w napoje lub przekąski, a samo przejście wokół ruin wymaga co najmniej 1 godziny.

Cena biletu wynosiła w 2011 roku 5 TL. Bilet należy zachować, gdyż upoważnia on również do wstępu na teren sanktuarium skalnego Yazılıkaya. Godziny otwarcia: 9:00 - 17:00.