Położony u stóp Królewskiej Cytadeli (tr. Büyükkale) teren znany jest jako Dolne Miasto (tr. Aşağı Şehir) Hattuşaş. Jest to również pierwszy przystanek z parkingiem samochodowym na wyznaczonym na obszarze Hattuşaş szlaku turystycznym. Panorama Dolnego Miasta w Hattuşaş

Na obszarze tym ślady osadnictwa sięgają poprzedników Hetytów czyli ludu Hatti, nazywanego również Hatytami). Zamieszkiwali oni tutaj pod koniec trzeciego tysiąclecia p.n.e. Na początku II tysiąclecia p.n.e. znajdowała się tu natomiast kolonia handlowa należąca do Asyryjczyków.

Pozostałości Wielkiej Świątyni w Dolnym Mieście w Hattuşaş

Domy mieszkalne Hetytów, odkryte dotychczas w Dolnym Mieście otaczały monumentalny kompleks świątynny, do którego wiodła brama. Po przejściu przez nią wierni podążali szeroką, brukowaną ulicą wzdłuż magazynów i skarbca aż do zbiornika wodnego, który odgrywał rolę w rytuałach religijnych, podobnie jak zbiornik ozdobiony podobizną lwa położony na zewnątrz terenu świątynnego. Warto zwrócić uwagę na ten obiekt, tzw. 'Lwią Wannę' (tr. Aslanlı Tekne), z głowami lwów na rogach. Po uważnym przypatrzeniu się zauważymy, że lwy mają po pięć nóg, co przywołuje styl późno-asyryjski.

Tzw. 'Lwia Wanna' z Dolnego Miasta w Hattuşaş

Sama Wielka Świątynia (tr. Büyük Tapınak) leżała w centrum kompleksu i była całkowicie odizolowana od otoczenia - do jej wnętrza wstęp mieli jedynie władcy oraz kapłani. Ta największa świątynia na terenie całego Hattuşaş oznaczona jest obecnie numerem 1 w celach orientacyjnych. Świątynia nr 1 była najprawdopodobniej poświęcona najwyższym bóstwom hetyckim pochodzącym jeszcze z panteonu ludu Hatti - bogowi nieba Teszubowi oraz bogini-słońcu z Arinny (w czasach późniejszych utożsamianą z królową niebios Hebat).

Podobizny boga Teszuba i bogini Hebat z sanktuarium skalnego Yazılıkaya

Świątynię zbudowano w XIV wieku p.n.e, a zniszczona została, wraz z całym miastem, około roku 1200 p.n.e. Do naszych czasów niewiele zachowało się z tej wspaniałej budowli: otwory w ziemi, fragmenty ścian, kilka stopni wiodących do świątyni. Kompleks Wielkiej Świątyni zajmuje obszar o wymiarach 160 na 135 metrów, a główne wejście znajduje się po stronie południowo-wschodniej. Wstęp do świątyni możliwy był również od wschodu, zachodu i południa.

Główne wejście do Wielkiej Świątyni w Dolnym Mieście w Hattuşaş

Na terenie świątyni odkryto duże dzbany, o zróżnicowanej pojemności: od 900 do 3000 litrów, które służyły do przechowywania różnych płynów, o czym świadczą odciśnięte na nich pieczęcie i inne oznaczenia. W 1907 roku w południowo-wschodnich pomieszczeniach świątynnych archeologowie odkryli tysiące tabliczek z pismem klinowym, na których opisano m. in. przebieg uroczystości religijnych.

Dzbany z Dolnego Miasta w Hattuşaş

Część budynków poza obrębem Wielkiej Świątyni, wchodzących w skład Dolnego Miasta, najprawdopodobniej służyła jako biura urzędników i artystów oraz ich szkoła. Pozostałe to domy mieszkalne. Były one wznoszone z cegieł suszonych na słońcu, układanych na konstrukcji drewnianej i przykryte płaskim dachem z drewna pokrytego błotem. Posiadały wiele pokoi, były wyposażone w piece i kominki, a czasami nawet gliniane wanny oraz system odprowadzania ścieków.

Prace archeologiczne w Dolnym Mieście w Hattuşaş

Dojazd

Należy dojechać do Hattuşaş. Dolne Miasto i kompleks Wielkiej Świątyni znajdują się w północno-zachodniej części Hattuşaş, na początku wyznaczonej trasy zwiedzania miasta.

Pozostałości Wielkiej Świątyni w Dolnym Mieście w Hattuşaş