Odwiedzając Alanyę nie sposób przegapić górującej nad miastem potężnej linii fortyfikacji. Malowniczo położona na wychodzącym w wody morskie cyplu twierdza stanowi cel spacerów i wycieczek wielu osób, którym znudziło się ciągłe plażowanie. Czy teren twierdzy, znanej w mieście po prostu jako kale (czyli zamek), może skrywać jeszcze jakieś tajemnice i mało poznane zakamarki? Warto się przekonać i wyruszyć na wędrówkę, a z całą pewnością odkryjecie wiele ciekawych miejsc i zachwycicie się rozciągającymi ze szczytu wzgórza zamkowego widokami.

Zarys historii

Udokumentowane początki fortyfikacji na wzgórzu w Alanyi sięgają czasów hellenistycznych, kiedy to miasto znane było jako Kalonoros. Twierdzę rozbudowywali zarówno Rzymianie, jak i Bizantyjczycy, którym trudno się dziwić - twierdza ma strategiczne położenie i strzeże dogodnego portu nad Morzem Śródziemnym, stanowiącego łakomy kąsek zarówno dla piratów, jak i zorganizowanych sił nieprzyjaciela. Od VII wieku n.e. Bizancjum było regularnie atakowane przez wojska arabskie i wówczas szczególne znaczenie przyłożono do umocnienia twierdzy.

Na nic jednak zdały się umocnienia podczas ataku wojsk seldżuckich na początku XIII wieku. Miasto zdobyły wówczas siły pod wodzą sułtana Alaeddina Keykubata, który uczynił z Alanyi swoją zimową stolicę i od 1221 roku przystąpił do jego systematycznej rozbudowy. Z tego okresu historii pochodzi większość zachowanych fortyfikacji.

Funkcję czysto obronną wzgórze zamkowe pełniło zarówno w czasie panowania seldżuckiego, jak i pod rządami dynastii Osmanów. W XIX wieku na terenie otoczonym murami zaczęto stawiać rezydencje mieszkalne, a w XX wieku twierdza stała się jedną z głównych atrakcji turystycznych Alanyi. Powstały na wzgórzu liczne restauracje, kawiarnie i sklepy z pamiątkami, a droga wiodąca aż na jego szczyt została utwardzona.

Zwiedzanie twierdzy

Dokładne poznanie terenu twierdzy może zająć nawet wytrawnym piechurom i dociekliwym turystom wiele godzin. Fortyfikacje położone są na otoczonym z trzech stron wodami morskimi półwyspie, który w najwyższym punkcie ma wysokość około 250 metrów n.p.m. Całe wzgórze otoczone jest murami obronnymi, a ich całkowita długość wynosi aż 6,5 kilometra. Mury wzmocnione zostały 140 wieżami obronnymi, a na całym wzgórzu znajduje się dodatkowo około 400 cystern na wodę pitną, które zapewniały możliwość długotrwałej obrony podczas oblężenia twierdzy.

Większość zabudowań na wzgórzu znajduje się po jego wschodniej stronie, gdzie zbocze jest nieco łagodniej nachylone. Od strony zachodniej znajduje się urwisko, dodatkowo umocnione linią murów, brak było jednak na tym odcinku miejsca na wzniesienie innych budowli. Integralną częścią umocnień Alanyi stanowią także położone u stóp wzgórza, po jego wschodniej stronie: Czerwona Wieża, seldżuckie stocznie oraz budynek arsenału.

Forteca Wewnętrzna

Na terenie wzgórza, po jego południowo-zachodniej stronie, znajduje się Forteca Wewnętrzna (tr. İç Kale), która stanowi główną cytadelę zamku. To pod jej bramę dojeżdżają autobusy miejskie i dowożące wczasowiczów taksówki, docierają tu także największe grupy turystów pieszych. Po nabyciu biletów wstępu można wyruszyć na zwiedzanie terenu wewnątrz tej cytadeli. Nie zachowało się tu wiele struktur - najciekawszym budynkiem jest dobrze zachowany kościółek świętego Jerzego z okresu bizantyjskiego, datowany na X-XII wiek, oraz wzniesione z cegły cysterny.

Otaczające Fortecę Wewnętrzną mury zostały częściowo zrekonstruowane, a spacer po ich wewnętrznym obwodzie dostarcza wspaniałych widoków na rozciągające się na wschodzie i zachodzie plaże Alanyi oraz na Morze Śródziemne.

Na terenie fortecy prowadzone są ciągle prace archeologiczne, a w ostatnich latach archeologom udało się odkryć w jej południowo-wschodniej części pozostałości budowli, którą wstępnie zidentyfikowano jako pałac sułtański. Pozostałe fragmenty budynków to ślady po dawnych koszarach i magazynach.

Z murów tej fortecy doskonale widać charakterystyczny, daleko wysunięty w morze kraniec półwyspu, uformowany z wąskich i wysokich skał. Nazywany jest on Adam Atacağı czyli "ciskający ludzi", ponieważ w tym właśnie miejscu wykonywane były wyroki śmierci, przez zrzucenie skazańców ze skał do wody.

Twierdza Ehmedek

Po północnej stronie wzgórza zamkowego, tuż przy zboczu łączącym półwysep z lądem stałym, stoją pozostałości fortecy znanej obecnie jako Ehmedek. Nazwa ta jest zniekształceniem słowa açmedek, które w wymarłym już języku czagatajskim oznaczało "zamek na ufortyfikowanym terenie".

Twierdza Ehmedek została wzniesiona w czasach seldżuckich na obszarze, gdzie już wcześniej wznosiły się hellenistyczne fortyfikacje. Znaczne fragmenty ich murów zostały wykorzystane przy budowie twierdzy i zwiedzając ją można je łatwo wyśledzić.

Zarówno w okresie seldżuckim, jak i osmańskim, w twierdzy Ehmedek znajdował garnizon wojskowy, mieściły się tu także skarbiec oraz arsenał. Twierdza służyła również jako więzienie, w którego lochach przetrzymywano kryminalistów. Ponadto na terenie twierdzy znajdują się pozostałości małej łaźni, kilka cystern oraz ruiny wielu niezidentyfikowanych budynków.

Okolice twierdzy Ehmedek

Obszar położony przy twierdzy Ehmedek, również noszący tę nazwę, jak bardzo ciekawym terenem, po którym warto nieco pobuszować w poszukiwaniu zabytkowych budowli. Jedną z nich jest meczet Sulejmana (tr. Süleymaniye Cami), wzniesiony w XIII wieku i przebudowany za panowania sułtana Sulejmana Wspaniałego. Ten ceglano-kamienny budynek posiada jeden minaret i stanowi doskonały przykład osmańskiej architektury sakralnej. Poza porami modlitwy można go zwiedzać, należy jedynie założyć stosowne ubrania. Na zapominalskich czekają dyżurne chusty, którymi można pozakrywać gołe ramiona, a w przypadku kobiet - zakryć włosy.

Tuż obok meczetu Sulejmana działa tzw. Dom Kultury (tr. Kültür Evi), w którym przygotowano ekspozycję etnograficzną, ilustrującą życie codzienne na tym terenie w okresie osmańskim. Ponadto w pobliżu znajdują się ruiny bedestenu czyli budynku handlowego oraz wiele zabytkowych domów, wzniesionych w XIX wieku z drewna i kamienia.

Trasa ze szczytu wzgórza do portu

Jeżeli zdecydujecie się zejść z twierdzy do portu na piechotę, po drodze czeka jeszcze kilka atrakcji. Trasa prowadzi częściowo bardzo blisko wschodniego zbocza wzgórza, a wyznaczona tarasy widokowe pozwalają na podziwianie wspaniałych krajobrazów, w tym widoku na port oraz Czerwoną Wieżę.

W pewnym momencie droga do centrum Alanyi rozwidla się: jeżeli pójdziemy nią w lewo, główną trasą, to zejdziemy po zachodniej stronie półwyspu, tuż przy plaży Kleopatry i jaskini Damlataş. Jednak jeśli wybierzemy prawą odnogę, to boczna dróżka doprowadzi nas na stronę wschodnią, do portu w Alanyi oraz do dzielnicy znanej jako Tophane, na terenie której stoi Czerwona Wieża, seldżuckie stocznie oraz arsenał.

Po drodze można zauważyć niewielki, opuszczony już budynek dawnego meczetu oraz pozostałości bizantyjskiej kaplicy oraz wiele cystern. Jedna z bram wiodących na teren twierdzy została niedawno odrestaurowana, a przylegająca do niej wartownia jest udostępniana (za darmo) turystom, w godzinach od 9:30 do 12:30 oraz od 14:00 do 18:30.

Informacje praktyczne

Teren twierdzy w Alanyi ma formę muzeum na otwartym powietrzu, ale większa jego część jest dostępna za darmo o dowolnej porze dnia i nocy. Bilety wstępu obowiązują przy wejściu na teren Fortecy Wewnętrznej oraz Bastionu Ehmedek i w 2014 roku kosztowały 15 TL. Można je kupić przy wejściu do obu części zamku. Pamiętajcie, aby po zwiedzeniu jednego z tych miejsc zachować bilet, ponieważ jest on ważny w obu częściach twierdzy.

Forteca Wewnętrzna oraz Bastion Ehmedek udostępniane są zwiedzającym codziennie, w sezonie letnim (od kwietnia do października) w godzinach od 9:00 do 19:30, a w sezonie zimowym - od 8:30 do 17:00.

Dojazd

Najbardziej ekonomicznym rozwiązaniem dla samotnego turysty, który chce dojechać na szczyt wzgórza zamkowego, jest przejazd autobusem miejskim nr 4, który wyrusza z centrum Alanyi, z placu Hürriyet po wschodniej stronie centrum, zatrzymuje się na przystanku naprzeciwko Biura Informacji Turystycznej (przy jaskini Damlataş) i wjeżdża aż pod bramę prowadzącą na teren Fortecy Wewnętrznej. Autobusy tej linii kursują co godzinę, od 9:00 rano do 19:00 wieczorem, a przejazd kosztował w 2014 roku 2 TL.

W przypadku większej grupy osób warto rozważyć dojazd na szczyt twierdzy taksówką, która dowiezie nas o dowolnej porze z centrum miasta za kwotę 10 euro - przy postojach taksówek znajdują się oficjalne cenniki z informacją o aktualnych kwotach obowiązujących za kurs.

Osoby dysponujące własnym samochodem mogą nim wjechać prowadzącą z okolic jaskini Damlataş drogą pod Fortecę Wewnętrzną. Odcinek, który należy przejechać to nieco ponad 3 kilometry, ale droga jest dość kręta i miejscami wąska - uwaga na zjeżdżające ze wzgórza autobusy, zwłaszcza w miejscach, gdzie droga prowadzi przez dawne bramy w murach obronnych.

Wytrwali wędrowcy mogą podjąć wyzwanie polegające na zdobyciu wzgórza na piechotę. W środku lata może się to okazać całkiem trudnym zadaniem i powinno zająć około jednej godziny. Po drodze znajdują się ciekawe punkty widokowe, oferujące ładne, panoramiczne widoki na Alanyę. Podróżnikom o słabszej kondycji proponujemy wjazd na wzgórze, a następnie zejście z niego na piechotę.