Mauzoleum Belevi to monumentalny grobowiec z czasów hellenistycznych, stojący w pobliżu Selçuku w egejskiej prowincji İzmir. Jest drugim największym mauzoleum w Anatolii, niewiele ustępującym wymiarami najsłynniejszej budowli tego typu czyli Mauzoleum z Halikarnasu, a jednocześnie lepiej zachowanym od jednego z 'Siedmiu Cudów Świata' antycznego.

Mauzoleum Belevi

Architektura mauzoleum

Komora grobowa mauzoleum została wykuta w litej skale. Komora ta miała podstawę na planie kwadratu o boku długości 29 metrów, a jej wysokość wynosiła 10 metrów. Z zewnątrz skałę skrywającą miejsce pochówku obłożono płytami marmurowymi. Powyżej znajdowała się druga kondygnacja mauzoleum, otoczona przez 28 kolumn. Budowa mauzoleum Belevi nigdy nie została zakończona - najprawdopodobniej miało ono mieć kształt stromej piramidy z wieńczącym ją na szczycie posągiem, a całość miała sięgać 35 metrów wysokości.

Mauzoleum Belevi

W komorze grobowej znajdował się duży, niewykończony sarkofag, na którego pokrywie znajduje się wyrzeźbiona leżąca postać męska. Oryginalnie głowę mężczyzny zdobił wieniec, a w ręce trzymał on misę. Towarzyszyła mu postać służącego, którego ubiór i sylwetka wskazują na perskie pochodzenie.

Sarkofag z Mauzoleum Belevi wystawiony w Muzeum Efeskim w Selçuku

Materiały do budowy mauzoleum zostały pozyskane lokalnie, przykładowo marmur pochodził z okolic Efezu. Do wykonania zdobień mauzoleum wydobyto aż 2500 metrów sześciennych marmuru. Płyty, którymi obłożono mauzoleum od północy, przedstawiały uroczystości pogrzebowe, a reliefy na płytach z pozostałych boków ilustrowały centauromachię czyli walkę centaurów z tesalskim ludem Lapitów.

Wokół krawędzi dachu mauzoleum umieszczono grupy lwów-gryfów patrzących w kierunku wyrzeźbionych kamiennych naczyń. Na rogach zadaszenia znajdowały się pary koni. Niewiele zachowało się do naszych czasów ze zwieńczenia budowli. Zachowane rzeźby oraz sarkofag znajdują się w zbiorach Muzeum Efeskiego w Selçuku, a inne elementy dekoracyjne, w tym fragmenty centauromachii, wystawione są w Muzeum Archeologicznym w İzmirze.

Postać lwa-gryfa z Mauzoleum Belevi wystawiona w Muzeum Efeskim w Selçuku

Przeczytajcie więcej o Muzeum Efeskim w Selçuku oraz o Muzeum Archeologicznym w Izmirze.

Mauzoleum reprezentuje styl mieszany, oprócz elementów greckich widoczne są w jego wykonaniu wpływy perskie. Należą do nich: postać orientalnego służącego, figury lwów-gryfów z długimi skrzydłami oraz styl ozdobnych waz.

Kamienna waza z Mauzoleum Belevi wystawiona w Muzeum Efeskim w Selçuku

Kto został pochowany w Belevi?

Pierwotnie mauzoleum powstało z myślą o Lizymachu, jednym z generałów Aleksandra Wielkiego, który poniósł śmierć podczas wojny z dawnym sprzymierzeńcem - Seleukosem I Nikatorem. Lizymach zginął w bitwie pod Kuropedion w 281 roku p.n.e. Jego ciało, strzeżone przez wiernego psa, zostało odnalezione po kilku dniach i przekazane synowi - Aleksandrowi, który pochował ojca w mieście Lizymachia, zlokalizowanym w Tracji. Było to wydarzenie symboliczne, ponieważ Lizymachia została założona przez samego Lizymacha podczas przygotowań do ostatecznie przegranej wojny z rywalami.

Mauzoleum Belevi

W grobowcu Belevi został pochowany władca z dynastii Seleucydów znany jako Antioch II Theos. Swój przydomek, oznaczający 'Boga', uzyskał od mieszkańców Miletu, których wyzwolił od panowania tyrana o imieniu Timarch. Zmarł w 246 roku p.n.e., podobno otruty przez pierwszą żonę - Laodikę - która następnie poślubiła swojego kuzyna Seleukosa II.

Mauzoleum Belevi

Antioch II Theos był częściowo z pochodzenia Persem, gdyż jego babka Apama była perską księżniczką, wydaną przez Aleksandra Wielkiego za jednego z zasłużonych generałów - Antiocha I Sotera, ojca Antiocha II. Jego korzenie wyjaśniają perskie wpływy widoczne w zdobieniach mauzoleum Belevi.

Mauzoleum Belevi

Informacje praktyczne

Teren mauzoleum jest ogrodzony, ale w 2012 wstęp na jego teren nie był ograniczony, nie trzeba było również kupować biletów. Przy mauzoleum stoi tablica informacyjna w trzech językach: po turecku, angielsku i niemiecku.

Mauzoleum Belevi

Odwiedziny w Mauzoleum Belevi warto połączyć ze zwiedzaniem bardziej znanych lokalnych atrakcji turystycznych, tj. Efezu i Selçuku.

Mauzoleum Belevi