Istanbul słynie między innymi z tego, że jest jedynym miastem położonym na dwóch kontynentach. Jednak większość turystów odwiedzających Istanbul nigdy nie dociera do jego części azjatyckiej z prostego powodu: najsłynniejsze zabytki miasta znajdują się po europejskiej stronie cieśniny Bosfor.
Nieliczni wędrowcy odwiedzający część azjatycką znajdują się tam przejazdem, gdyż po tej stronie miasta mieszczą się dwa ważne punkty komunikacyjne - lotnisko Sabiha Gökçen oraz dworzec kolejowy Haydarpaşa. Czy rzeczywiście nie ma żadnego powodu, aby w trakcie wizyty w Istanbule zawitać do Azji?
Dwie najciekawsze, a zarazem położone tuż przy Bosforze dzielnice Istanbulu po stronie azjatyckiej to Kadıköy oraz Üsküdar. Obie mają bogatą, sięgającą czasów antycznych historię, jak również mogą pochwalić się ciekawymi zabytkami.
Kadıköy
Kadıköy, w starożytności nazywany Chalkedonem, był grecką kolonią położoną naprzeciwko Bizancjum, na małym półwyspie u ujścia Bosforu do Morza Marmara. Do dnia dzisiejszego nie zachowały się prawie żadne pozostałości po tej antycznej kolonii, kilka odkopanych znalezisk można podziwiać w kolekcjach istanbulskiego Muzeum Archeologicznego. Chalkedon został założony w 685 roku p.n.e., siedemnaście lat przed założeniem Bizancjum po stronie europejskiej, przez osadników z Megary.
Z położeniem Chalkedonu związana jest przypowieść o założeniu Bizancjum. Otóż niejaki Byzas z Megary, przed wyruszeniem w drogę, która miała zakończyć się założeniem nowej osady, poradził się, jak to było w zwyczaju, wyroczni w Delfach. Wyrocznia doradziła mu, aby zlokalizował nową kolonię naprzeciwko ślepców. Gdy Byzas i jego towarzysze żeglowali po Bosforze w 657 roku p.n.e., zauważyli małą osadę na azjatyckim brzegu (był to właśnie Chalkedon). Patrząc w lewą stronę spostrzegli natomiast świetną lokalizację dla osady, z naturalnym portem w postaci zatoki Złoty Róg. Byzas pomyślał sobie wówczas, iż osadnicy z Chalkedonu musieli być ślepi, gdyż przegapili tak wyśmienite miejsce, a następnie założył tam miasto Bizancjum - dzisiejszy Istanbul. Od tego momentu Chalkedon nazywany był często "miastem ślepców".
Od nazwy osady pochodzi współczesna nazwa minerału chalcedon, kwarcowej krzemionki, najczęściej o barwie mlecznej bieli. W czasach starożytnych wytwarzano z niego narzędzia, pieczęcie i portrety, również obecnie jest używany w przemyśle jubilerskim.
W czasie swoich dziejów Chalcedon przechodził często z rąk do rąk, podczas kolejnych podbojów przez Persów, Rzymian, Arabów, Krzyżowców, aby ostatecznie przejść pod panowanie Turków Osmańskich w 1353 roku, a więc przeszło sto lat przed ostatecznym upadkiem Konstantynopola. W ten sposób najstarszy meczet w Istanbule znajduje się obecnie w dzielnicy Kadıköy.
Współczesna nazwa dzielnicy - Kadıköy - pochodzi z czasów, gdy Chalkedon dostał się pod jurysdykcję sądów istanbulskich i oznacza "wieś sędziego". W okresie osmańskim był dzielnicą mieszkalną, zamieszkiwaną przez mieszaninę Ormian, Greków, Żydów i Turków. Pamiątką po tych czasach są stojące po dziś dzień kościoły, cerkwie i synagogi. Znajdował się tu również duży targ artykułów spożywczych.
Obecnie to duża dzielnica Istanbulu, którą zamieszkuje przeszło pół miliona mieszkańców. Odrębną dzielnicą jest od 1928 roku, kiedy to została wydzielona od dzielnicy Üsküdar. Położona jest w Azji naprzeciwko słynnej dzielnicy Eminönü, a dokładnie po drugiej stronie Bosforu znajdują się najważniejsze historycznie zabytki miasta. Możemy więc, stojąc na nabrzeżu podziwiać panoramę Istanbulu ozdobioną minaretami Błękitnego Meczetu oraz Aya Sofia. Od północy sąsiaduje z dystryktem Üsküdar.
Kadıköy to również ważny ośrodek komunikacyjny miasta: znajdują się tu liczne przystanie promowe, duży terminal autokarów (Harem) oraz dworzec kolejowy Haydarpaşa, z którego odchodzą pociągi w kierunku wschodnim, po najdalsze krańce Turcji, jak i dalej - do Syrii i Iranu.
Fanów piłki nożnej zainteresuje fakt, że w dzielnicy Kadıköy mieści się siedziba klubu Fenerbahçe wraz ze stadionem Şükrü Saracoğlu, mogącym pomieścić 50 tysięcy widzów. Zwolennicy ciekawych zakupów, poszukujący nowoczesnego centrum handlowego, oraz wszyscy zmęczeni tradycyjnym harmiderem Krytego Bazaru, mogą udać się na polowanie na okazje w ogromnym Carrefour Nautilus Shopping Mall.
Kadıköy to również siedziba dwóch znaczących uczelni wyższych: Uniwersytetu Marmara oraz Uniwersytetu Yeditepe - największej uczelni prywatnej w Istanbule. Wszystkie kursy oferowane przez tą placówkę odbywają się w język angielskim, za wyjątkiem studiów z zakresu nauk politycznych w języku francuskim, zarządzania po niemiecku oraz sztuki i projektowania - po włosku.
Atrakcję turystyczną stanowi balon, przycumowany przy nabrzeżu, z którego można podziwiać panoramę Istanbulu z wysokości 200 metrów, oczywiście za odpowiednią opłatą.
Üsküdar
Üsküdar to kolejny azjatycki dystrykt Istanbulu, sąsiadujący od południa z Kadıköy. W starożytności było to miasto nazywane Chrysopolis czyli "złote miasto", najprawdopodobniej z powodu swojego bogactwa jako portu na Bosforze. Założone zostało w VII wieku p.n.e przez osadników z sąsiedniego Chalkedonu. Odegrało ważną rolę w historii zmagań militarnych Greków i Persów, oczywiście przechodząc w tamtych czasach z rąk do rąk. W 410 roku p.n.e. zostało otoczone murami miejskimi przez ateńskiego generała Alcybiadesa.
Przez Turków Osmańskich zostało zdobyte, podobnie jak i Kadıköy, na sto lat przed upadkiem Konstantynopola. Od tego czasu, przemianowane na Üsküdar, było jednym z trzech osad (obok Eyüp i Galata) pozostających poza murami Istanbulu. Pełniło wówczas ważną, aczkolwiek smutną rolę cmentarza miejskiego. Po dziś dzień w Üsküdar znajduje się nieproporcjonalnie dużo cmentarzy, zarówno muzułmańskich, jak i chrześcijańskich oraz żydowskich.
Współcześnie Üsküdar to tętniąca życiem dzielnica mieszkalno-handlowa Istanbulu, której życie zwrócone jest ku wodom Bosforu. Tutaj spod wody wynurza się linia szybkiej kolei Marmaray.
Najciekawsze zabytki w Üsküdar to bez wątpienia meczety, a jest ich tam przeszło 180. Przybywając do Üsküdar promem nie sposób nie zauważyć dwóch meczetów - po jednym z każdej strony przystani promowej. Większy z nich to Mihrimah Sultan Camii, wykonany na zlecenie córki Sulejmana Wspaniałego, a mniejszy - Şemsi Pasha Camii - zlecił wezyr Sulejmana. Oba meczety zostały zaprojektowane przez słynnego architekta Sinana.
Interesującym punktem wizyty w Üsküdar może być również zwiedzanie Muzeum Florence Nightingale, przedstawiające przedmioty związane z tą prekursorką współczesnego pielęgniarstwa oraz jej pracę medyczną, wykonywaną w Istanbule podczas wojny krymskiej.
Przeczytaj więcej o całym Istanbule.
