Stambulski meczet Fethiye położony jest w dzielnicy Çarşamba, będącej częścią dystryktu Fatih, nieopodal Złotego Rogu. Został on zbudowany w XII wieku jako kościół bizantyjski Theotokos Pammakaristos. Inicjatorami jego powstania było arystokratyczne małżeństwo Jana Komnena i Anny Dukiny. Obecnie znany jest jako miejsce, w którym znajduje się największa kolekcja mozaik bizantyjskich po Hagia Sophia i kościele św. Zbawiciela na Chorze (Kariye Camii).

Autorem zdjęcia jest nasz użytkownik Pavvka

Istnieje również teoria, głoszona przez szwajcarskiego historyka Ernesta Mamboury, że budynek pochodzi aż z VIII wieku. Budynek był wielokrotnie przebudowywany i remontowany. Po raz pierwszy jego rekonstrukcję zlecił już pod koniec XIII wieku bizantyjski generał Michał Dukas Glabas Tarchanios, który był dowódcą kawalerii cesarskiej na dworze Andronika II Paleologa. Po śmierci generała, około 1310 roku, wdowa rozkazała dobudowanie w południowej części kościoła bocznej kaplicy (tzw. paraklezjonu), ku czci zmarłego małżonka.

Autorem zdjęcia jest nasz użytkownik Pavvka

Po zdobyciu Konstantynopola przez Mehmeta Zdobywcę budynek nadal pełnił rolę kościoła, od 1456 aż do 1586 roku był siedzibą Patriarchatu Konstantynopolitańskiego. Pod koniec XVI wieku sułtan Murad III rozkazał zmienić kościół w meczet, zwany od tamtego czasu Fethiye Camii czyli Meczet Zwycięstwa. Nazwa ta miała upamiętniać zwycięstwo wojsk tureckich nad perskimi oraz przyłączenie terenów Gruzji i Azerbejdżanu do imperium osmańskiego.

Autorem zdjęcia jest nasz użytkownik Pavvka

W połowie XX wieku Amerykański Instytut Studiów Bizantyjskich odrestaurował budynek, przywracając mu dawną świetność. Centralna sala meczetu zachowała swoją funkcję jako miejsce modłów, ale w bocznej kaplicy urządzone zostało muzeum. Zwiedzającym udostępniono do oglądania mozaiki z czasów bizantyjskich, które zachowały się po pokryciu ich wapienną farbą podczas przekształcania kościoła w meczet. Gdy zdjęto warstwę farby, a mozaiki oczyszczono, ukazały się one w całym swym bogactwie.

Autorem zdjęcia jest nasz użytkownik Pavvka

Kopuła kaplicy ozdobiona jest przez malowidło przedstawiające Chrystusa Pantokratora w otoczeniu proroków ze Starego Testamentu: Mojżesza, Jeremiasza, Zachariasza, Micheasza, Joela, Obadiasza, Habakuka, Jonasza, Malachiasza, Ezechiela i Izajasza. Koncha (półkoliste sklepienie) apsydy jest udekorowana postacią Chrystusa Hyperagatosa, po lewej stronie znajdują się Maryja, a naprzeciwko - Jan Chrzciciel. Na sklepieniu kaplicy, w konchach i na pilastrach znajdują się mozaiki przedstawiające siedemnastu świętych. Styl, w którym wykonano mozaiki, jest reprezentatywny dla tzw. renesansu bizantyjskiego.

Autorem zdjęcia jest nasz użytkownik Pavvka

Mury kościoła zostały wzniesione z kamieni i cegieł. Budynek ma podstawę o kształcie kwadratu, a pokrywająca go kopuła jest otoczona charakterystycznym falującym dachem. Jako kościół budynek posiadał główną nawę, trzy absydy, narteks (przedsionek) po stronie zachodniej i dwa ambity czyli wąskie przejścia powstałe z przedłużenia naw bocznych.

Autorem zdjęcia jest nasz użytkownik Pavvka

Przekształcenie kościoła w meczet wymagało znacznej przebudowy jego wnętrza. Usunięte zostały arkady łączące nawę główną z ambitami oraz wszystkie absydy. Celem tej transformacji było uzyskanie bardziej przestronnej centralnej sali modłów.

Autorem zdjęcia jest nasz użytkownik Pavvka

Informacje praktyczne

Wstęp do części muzealnej meczetu jest płatny (5 TL w 2012 roku). Muzeum otwarte jest codziennie za wyjątkiem środy, w godzinach od 9:00 do 16:30.

Autorem zdjęcia jest nasz użytkownik Pavvka