W czasach starożytnych słowo agora oznaczało dwa rodzaje miejsc: centrum polityczne miasta, gdzie znajdowały się zabudowania należące do sfery publicznej i gdzie roztrząsano ważne sprawy polityki miejskiej lub też centrum handlowo-usługowe. Agora, której pozostałości można zwiedzić w Izmirze należała do pierwszej z tych kategorii.

Położenie

Izmirska Agora mieści się przy Agora Caddesi, a wejście do niej położone jest w oddaleniu od jednej z głównych arterii komunikacyjnych dzielnicy Konak (Eşrefpaşa Bulvari). Od strony tej drogi niewiele widać, należy skręcić w boczną uliczkę i po przejściu kilkudziesięciu metrów dotrzemy do kasy biletowej.

Historia i stan obecny

Agora w Smyrnie została założona w IV wieku p.n.e., jednakże większość z zachowanych obiektów pochodzi z czasów późniejszych, z okresu rzymskiego, kiedy to została odbudowana po trzęsieniu ziemi z 178 roku n.e. Do jej rekonstrukcji przyczynił się finansowo sam cesarz Marek Aureliusz.

Agora zbudowana została na planie prostokątnym i otoczona przez stoy, czyli wydłużone hale kolumnowe. Pośrodku znajdował się duży dziedziniec.

Z punktu widzenia architektonicznego północna stoa okazuje się być prostokątną bazyliką o wymiarach 165 metrów na 28 metrów. Jej sklepienia krzyżowe, które zachowały się po dziś dzień, są jednym z najpiękniejszych przykładów rzymskiej architektury.

Zachodnia stoa była w czasach starożytnych dwukondygnacyjną strukturą, która służyła jako miejsce przechadzek, chroniące przed słońcem i deszczem. Pod koniec okresu rzymskiego jej dolna kondygnacja została przebudowana tak, aby służyć jako cysterny (zbiorniki wody).

Starożytna Smyrna została zbudowana na planie zgodnym z założeniami tzw. systemu hippodamejskiego, stworzonego najprawdopodobniej przez Hippodamosa z Miletu w V wieku p.n.e. System ten zakładał, że ulice miasta będą krzyżowały się pod kątem prostym, a w centrum znajdą się agora i akropol. Tak właśnie wyglądała Smyrna w czasach antycznych, a jej Agorę przecinała ze wschodu na zachód jedna z głównych alei miejskich. Do dzisiaj zachowała się wspaniała brama, gdzie owa aleja dochodziła do Agory od strony zachodniej. W środkowej części północnego łuku bramy znajduje się relief przedstawiający twarz Faustyny — żony Marka Aureliusza. Dlatego też bramę tą nazywa się Bramą Faustyny.

W czasach osmańskich Agora była wykorzystywana jako... cmentarz. Dzięki temu, jako miejsce modłów (tzw. namazgah) została uchroniona przed łowcami skarbów i przemytnikami zabytków. Projekt przywrócenia jej świetności i udostępnienia zwiedzającym ruszył w 1932 roku i trwa do dziś, obecnie przeprowadzany przez Muzeum Archeologiczne w Izmirze.

Informacje praktyczne

Agora jest otwarta dla zwiedzających codziennie, w godzinach od 8:30 do 17:30. W 2023 roku bilet wstępu kosztował 130 TL.

Obejrzyjcie galerię zdjęć z Agory w Izmirze.