Położona tuż przy teatrze agora w Side była w czasach antycznych ośrodkiem handlowym i kulturalnym miasta. W jej centrum archeolodzy znaleźli pozostałości budowli na planie koła, które zostały zidentyfikowane jako świątynia Tyche. Niedawno budowla ta została odbudowana i obecnie stanowi ozdobę Side.

Agora w Side widziana z teatru

Agora w Side powstała w II wieku n.e. Jest to przestronny plac o kształcie prostokąta, którego boki mają 91 na 94 metry długości. W dawnych czasach agorę otaczały kolumnady, a w nich działały sklepy. Kolumnady czyli stoy wzniesiono z marmurowych kolumn na jońskich bazach, ale z kapitelami w porządku korynckim. Drewniane zadaszenia zapewniało ochronę przez słońcem i deszczem. Do naszych czasów zachowały się jedynie fundamenty tych budynków. Na teren agory prowadziła bezpośrednio z głównej alei miasta monumentalna brama.

Panorama agory w Side (kliknij, aby powiększyć)

Na agorze handlowano rozmaitymi towarami, z których najbardziej dochodowym byli niewolnicy. Potwierdza to relacja Strabona, który napisał, że Side było ważnym ośrodkiem handlu niewolnikami w regionie Pamfilii.

Plan agory w Side

Ruiny budynku na środku agory najprawdopodobniej były pozostałością po świątyni Tyche, greckiej bogini ślepego losu, utożsamianej w Rzymie z Fortuną. Identyfikację tej budowli przeprowadził kierownik misji archeologicznej w Side, profesor Arif Müfid Mansel, który pracował na terenie miasta w latach 1947-1966. Jego wnioskowanie co do przeznaczenia budowli na agorze opierało się na wizerunku świątyni Tyche przedstawionym na monetach z miasta.

Świątynia Tyche została wzniesiona, podobnie jak i agora, w II wieku n.e. Z architektonicznego punktu widzenia jest to tzw. tolos czyli budowla składająca się z okrągłego naosu otoczonego kolumnadą. Świątynia stoi na owalnej platformie, a do jej wnętrza prowadzi 9 stopni. Otacza ją kolumnada, która oryginalnie składała się z 12 kolumn o kapitelach w porządku korynckim. Całkowita wysokość struktury to 15 metrów.

Świątyna Tyche na agorze w Side

Do niedawna budowla była całkowicie zrujnowana, ale w 2012 roku została podjęta decyzja o jej odbudowaniu. Przy pracach budowlanych wykorzystano oryginalne materiały, zgromadzone podczas wykopalisk archeologicznych. Koszt prac wyniósł prawie 1 milion lir tureckich, które pochodziły z darowizn przekazanych przez Stowarzyszenie Historycznych Miast oraz przez tureckiego przedsiębiorcę İnana Kıraça. Efekty rekonstrukcji można podziwiać od 17 maja 2013 roku. Zespół redakcyjny Turcji w Sandałach udokumentował na zdjęciach stan świeżo po oddaniu budowli, 25 maja 2013 roku.

Ogłoszenie z okazji oddania zrekonstruowanej świątyni Tyche

Ciekawą i nieźle zachowaną strukturą na terenie agory w Side są również publiczne latryny. Znajdują się one w północno-zachodnim narożniku placu i składają z 24 stanowisk przykrytych niegdyś sklepieniem kolebkowym. Ściany tych publicznych toalet wyłożono płytami z marmuru, a pod siedziskami znajdował się system kanalizacyjny z bieżącą wodą.