Kolofon był w czasach antycznych jednym z najważniejszych miast jońskich na wybrzeżu Azji Mniejszej. Miasto, dogodnie zlokalizowane w pobliżu linii brzegowej, szybko się rozwinęło dzięki handlowi. Posiadało również potężną flotyllę okrętów wojennych. Obecnie, niezwykle skromne pozostałości tego starożytnego miasta nie odzwierciedlają jego dawnego znaczenia i skłaniają do refleksji nad przemijaniem nawet najpotężniejszych cywilizacji oraz ulotnością ludzkiej pamięci.

Rys historyczny

Miasto Kolofon zostało założone przez osadników jońskich w IX lub VIII wieku p.n.e., na bardzo żyznej równinie otoczonej przez pięć wzgórz, którą nawadniały liczne strumienie. Dodatkowym atutem jego lokalizacji było położenie na najkrótszej trasie łączącej Smyrnę z Efezem i Notionem. Wykopaliska archeologiczne wykazały, że najwcześniejsze osadnictwo na tym terenie sięga czasów prehistorycznych.

W VI wieku p.n.e. Kolofon, zaliczany do jońskiego Dodekapolis, dostał się pod kontrolę władców Lidii. W 546 roku p.n.e. zdobyli go Persowie, ale wbrew powszechnemu przekonaniu o niszczącej sile perskiej okupacji, Kolofon w tym okresie niezwykle się rozwinął, zaczęto w nim nawet bić własną monetę.

Okolice Kolofonu były idealne do hodowli koni i miasto słynęło ze swojej kawalerii. Ponadto podczas bitew Kolofończykom towarzyszyły psy. Czarne suki były również składane z ofierze bogini podziemi Hekate. Ten zwyczaj ofiar z psów był wyjątkowy w świecie greckim, oprócz Kolofonu praktykowali go jedynie mieszkańcy Sparty.

Z powodu dobrobytu i otaczających ich luksusów Kolofończycy zgnuśnieli, wiodąc ostentacyjnie wystawne życie. Z czasem miasto straciło na znaczeniu na rzecz pobliskiego Notion.

W epoce hellenistycznej Kolofończycy udzielili poparcia Antygonowi I w jego walce przeciwko Lizymachowi. Gdy ten ostatni odniósł zwycięstwo, ukarał Kolofon przesiedlając większość jego mieszkańców do Efezu. Po tym ciosie miasto nigdy się już nie podniosło. Zostało przyłączone do Notion pod nazwą 'Starego Miasta'. Obie osady czerpały zyski z istnienia w pobliżu znanej w świecie helleńskim wyroczni w Klaros. Ich znaczenie przyćmiewała jednak sława i potęga Efezu.

W czasach rzymskich, za panowania cesarza Trajana, przez krótki okres Kolofon ponownie uzyskał pewne znaczenie i znowu bił własne monety. Badacze przypuszczają, że miasto funkcjonowało do końca epoki starożytnej.

Stan obecny i zwiedzanie

Niewiele zachowało się z dawnego Kolofonu. Miasto zajmowało sąsiadujące ze sobą wzgórza, na których widoczne są fragmenty murów obronnych, datowane na IV wiek p.n.e. Najwięcej śladów dawnego miasta zachowało się na wzgórzu akropolu, położonym po południowo-zachodniej stronie osady. Znajdują się na nim ślady dawnej agory i dwóch kolumnad oraz domów mieszkalnych. Prowadzone na terenie Kolofonu prace archeologiczne odsłoniły również odcinki ulic oraz ruiny łaźni z czasów rzymskich.

Żeby dotrzeć do skromnych pozostałości antycznego Kolofonu należy zostawić pojazd przy tablicy informacyjnej, od której dalsza droga prowadzi ścieżką na szczyt wzgórza. Do przejścia jest około 500 metrów, po trudnym, gdyż nieoczyszczonym terenie. Miejscami trzeba się przedzierać przez gąszcz porastający zbocze wzgórza, nie należy się również spodziewać na tym odcinku żadnych kierunkowskazów czy oznaczeń.

Zwiedzanie Kolofonu jest zajęciem jedynie dla najzagorzalszych miłośników historii antycznej i archeologii. Na terenie dawnej osady można dopatrzeć się śladów fundamentów, ścian domów oraz wielu wykopów, wykonanych przez archeologów. Stanowią one doskonałą ilustrację ogromnej determinacji badaczy, którzy najwyraźniej pragnęli znaleźć tu jakieś znaczniejsze struktury, zachowane po tym, bądź co bądź, znaczącym mieście antycznym.

Informacje praktyczne

Wstęp na teren Kolofonu jest darmowy, a obszar nie jest ogrodzony. Przed wyruszeniem na eksplorację warto zaopatrzyć się w długie spodnie oraz zastosować środek przeciwko komarom i innym owadom, które potrafią uprzykrzyć wędrówkę.